Bunkernummer
C3
Oud Bunkernummer
CN3
Lokatie
Nazareth
Toegankelijkheid
Niet meer van toepassing. Verdwenen in een vijver.
Aantal kamers

2 achteraan verbonden kamers en een sas

Aantal schietgaten
1
Type geschut
1 x MI
Bijhorende vuurrichting
Westen - Zuidwesten

Korte beschrijving van de bunker

  • Uitwendige kenmerken.
  • De hoeken waren afgewerkt met baksteen en het geheel was gecementeerd met een assesteenmotief.
  • Al het houtwerk was standaard uitgevoerd in Noors rood dennenhout tenzij anders vermeld.
  • Het enige schietgat links was gecamoufleerd als een vals raam.
  • Het zat verborgen achter luiken in verzinkt plaatijzer, openend in 2 richtingen, elk 0.50m x 1.40m (BxH). Op deze metalen luiken waren houten raamprofielen gekleefd om het geheel nog explicieter het uitzicht van een raam te geven.
  • Op de voorzijde van de commandokamer bezat de bunker nog een vals raam net zoals op de rechter zijkant.
  • Deze waren identiek gecamoufleerd als het valse raam aan het schietgat met dat verschil dat de valse ramen in dit geval gefixeerde valse ramen waren op gegalvaniseerde platen van 1.00m x 1.40m (BxH).
  • Het gebouwtje had een vrij plat zadeldak opgetrokken in hout met als dakbedekking grijze asbestgolfplaten.
  • Het sas zelf had een klein plat dakje.
  • Het had achteraan een zinken afvoergoot die eindigde met een gietijzeren dolfijn.
  • Om het bunkertje te betreden was het toegangssas voorzien van enkele in beton gegoten treden. Beneden in dit sas was een sterfputje voorzien.
  • Bij de bunkers met mitrailleurkamer(s) was de toegang tot de eigenlijke gevechtsruimtes van de bunker gescheiden van het sas door middel van een gepantserde metalen deur van 0.86m x 1.82m (BxH) met zonneblinden, omlijsting en luikje voor toegangsverdediging.
  • De eigenlijke toegang bij de inkom was op zijn beurt afgesloten met een metalen traliehekje van 0.90m x 1.82m
  • In elke mitrailleurkamer was daarnaast standaard aanwezig:
    • 3.50 meter etagères met leggers in inlandse eik.
    • Een inlands eiken plankje van 0.32m x 0.12m x 0.06m met ijzeren steunen voor de plaatsing van een kogelpers. (nutteloos in de commandokamer maar meestal toch aanwezig)
    • 6 zware geschilderde hanghaken voor ophangen materialen in de kamers
    • Een verzinkte hanghaak aan het plafond voor ophangen olielamp (in vredestijd)
    • 1 chardome en chardomeplaat voor de standaard opstelling van een Maximmitrailleur. Deze laatste was niet aanwezig in de commandokamer (de kamer zonder schietgat)
  • Ventillatiegaten waren aan de buitenzijde aan de bovenzijde afgesloten met een koperen geperforeerde afdekplaat om ingooien van projectielen naar binnen onmogelijk te maken.
  • Het bunkertje had het uitzicht van een assestenen bijgebouw bij een boerderij.
  • Structuur.
  • Twee kamers die achteraan verbonden zijn met elkaar.
  • Enkel de linker kamer is voorzien van een schietgat.
  • De bunker was voorzien voor het opstellen van een mitrailleur in de linker kamer.
  • Opmerkingen.
  • Het was een commandobunker tussen de steunpunten Astene en Eke tussen C2 (805 m) en C4 (990 m).
  • De mitrailleurkamer was naast de standaard voorziene Maximmitrailleur ook voorzien voor de opstelling van een Hotchkiss- of Coltmitrailleur.
  • In het originele voorontwerp van dit bunkertje is er sprake van een bunkertje zeer identiek aan C2, zonder oreillon. De uiteindelijk gebouwde bunker had wel degelijk een oreillon aan het linker schietgat.
  • Het terrein horende bij de bunker zelf, was 2 are 24 Centi-are groot, vrij groot dus. Het betreft de rechter onderhoek van het grotere perceel landbouwgrond Nazareth Sectie C perceel 59. Het afgescheiden perceeltje kreeg na de onteigening geen index toegekend binnen het grotere perceel 59 ondanks dat het er sindsdien niet meer bij behoord.
  • Naast het terrein voor de bunker zelf, was bij deze bunker nog zowel een permanente als tijdelijke erfdienstbaarheid voorzien. Zo was er een permanente erfdienstbaarheid over een strook van 2 meter breed, aan de noordkant van het perceeltje onteigend voor deze bunker. Daarnaast liep deze erfdienstbaarheid verder over het perceel 59a, loodrecht in de richting van de Versluisstraat. De erfdienstbaarheid moet bijna rechtop een actuele trekweg gelegen hebben rechts van een hoeve aan de overkant van de Versluisstraat.
  • Voor de tijdelijke erfdienstbaarheid was er een strook voorzien van extra 3 meter breed aan de noordkant van de vorige permanente erfdienstbarheid. Deze stopte dan wel aan de grens van de percelen 59 en 59a.
  • Deze tijdelijke erfdienstbaarheid werd opgeëist voor een periode van 8 maanden na het tekenen van de akte om de bouw van de bunker mogelijk te maken.
  • Alle terreinen, zowel voor onteigening als voor erfdienstbaarheden, stonden kadastraal geregistreerd als landbouwgrond. en komt heden nog altijd overeen met de voor de bunker lopende erfdienstbaarheid naar het veld rechts van de huidige woning.
  • Het onteigende perceel samen met de bijhorende permanente erfdienstbaarheid aan de noordkant ervan binnen perceel 59, waren eigendom van de familie Vanderstichele, deels wonende te Nazareth, Brussel, Kortrijk, Wetteren en Etterbeek.
  • De akte hiervoor werd verleden op 5 februari 1935 voor de som van 1100 BEF. Daarnaast was er in de akte een bijkomende clausule voorzien waardoor de originele eigenaars jaarlijks nog een intrest bleven ontvangen van 5% van de originele aankoopprijs, wat neerkwam op 55 BEF per jaar.
  • Het perceel 59a was eigendom van de Baronnes Kervijn de Volckaersbeke, die was ingetreden in een kloostergemeenschap te Westerlo. Deze akte omvatte zowel de tijdelijk als de permanente erfdienstbaarheid over een strook van 90 meter lang en respectievelijk 5 of 2 meter breed tot aan het perceel waar de bunker werd gebouwd.
  • De deelakte voor deze erfdienstbaarheden werd getekend op 7 februari 1935 voor een prijs van 230 BEF. Ook hier was een clausule voor een jaarlijkse intrest voorzien ter waarde van 5% van de originele som, wat neerkwam op 11.50 BEF per jaar.
  • Erfdienstbaarheden, zowel de permanente om de bunker ten allen tijde te kunnen bereiken, als de tijdelijke die standaard werden in de aktes voorzien met een termijn van 8 maanden voor de bouw van de bunker mogelijk te maken, gingen net zoals het uitkeren van toegekende intresten pas in voege, van zodra de eigenlijke werken voor de bouw van de bunker werden aangevat, ongeacht de tijdsperiode die op die manier verstreek tussen aankoop van de gronden en de eigenlijke bouw van de bunker zelf.
  • De bunker lag op de rand van een kouter, tegen een vijver die is ontstaan als een zandontginning voor de aanleg van de E17.
  • Op het einde van de ontginning heeft men de bunker op de zijkanten en en achterkant naar het veld toe, rondom omgraven zodat hij op een eilandje kwam te staan tegen de vijver. Op een dag is gans het zootje afgekalft in de vijver zodat de bunker voor goed is verdwenen in de dieperik van de vijver. Naar alle waarschijnlijkheid ligt de bunker dan ook nog als een massieve blok op de bodem van de vijver.
  • Men kan de originele plaats aan de vijver nog altijd terugvinden omdat er een soort aanlegsteigertje is, vermoedelijk heden gebruikt voor vissers. Men ziet er trouwens in het water baksteen- en betonresten liggen.
  • Gezien er tot op heden nog geen foto's zijn opgedoken van dit reeds geruime tijd verdwenen bunkertje, is het moeilijk te zeggen of de bunker enige sporen van strijd droeg. Allicht niet gezien zijn lokatie op de bunkerlinie en het bijhorende verloop van de strijd alhier.
  • Op basis van de hoeveelheden toegepast binnen de bouwproject A en B voor gelijkaardige bunkertjes, gecombineerd met de toegepaste basisprijzen zoals in het bestek van bouwproject C terug te vinden, werd een eerste benaderende prijs bepaald voor elk van de bunkertjes. Deze detailprijzen werden daarna herrekent via de regel van 3 op basis van de werkelijke projectprijs zoals terug te vinden in het bestek en de totaalprijs zoals zelf op basis van de gemaakte veronderstellingen, bekomen. Op die wijze moet dit bunkertje ongeveer 56.006,67 Bef gekost hebben.
  • Als men hier nog eens een aantal zaken gaat bijtellen die niet dienden ingecalculeerd te worden door de bouwfirma's maar rechtstreeks werden aangeschaft door de militaire overheid zoals bv. chardomes, koepels, ventillatoren,... moet de totale kostprijs ongeveer op 56.256,67 Bef hebben gelegen.
  • Ter info: 1 BEF in 1934 komt ongeveer overeenkomt met een bedrag van 74 BEF (1.84€) in 2013, een "factor 74" dus.

Routebeschrijving om deze bunker te vinden

  • De bunker lag langs het doodlopende wegeltje met naam "Versluisstraat" op de linker kant tegen waar heden een vijver is. De exacte lokatie is vrij gemakkelijk terug te vinden.
  • Er is op de rechter kant een smal voetwegeltje, weg van de vijvers vanaf de Versluisstraat. Dit voetwegeltje kruiste origineel de weg en liep door tot waar nu de vijver is. De bunker stond naast dit originele voetwegeltje.
  • Er is heden een loopstijgertje in de vijver waar vroeger de bunker stond.
Bijhorende foto's

Voorstudie van dit verdwenen bunkertje. Gezien de vijver waar het bunkertje in verdween pas ontstond bij het aanleggen van de E17, is het terrein sinds toen wel drastisch gewijzigd.

Van de originele gebouwen kan men er wel nog een aantal terugkoppelen naar nog bestaande gebouwen.

Onderaan kan je ook zien dat de voorstudie uitging van een bunkertje zonder oreillon.

Onteigeningsschets horende bij deze bunker. Rechts toont een iets ruimere terreinschets met de erfdienstbaarheden, loodrecht vanaf de Versluisstraat in de richting van het onteigende perceeltje.

Links is een detail van de erfdienstbaarheden. Je kunt zien dat de tijdelijke erfdienstbaarheid stopte aan de overgang tussen perceel 59 en 59a. De permanente erfdienstbaarheid liep nog door aan de noordkant van het onteigende perceeltje.

Terreinschets zoals te vinden bij de bouwplannen van deze bunker. Hier is dus opnieuw tegenstrijdig met de voorstudie wel degelijk een oreillon voorzien.
Versie van het grondplan dat zoals op de schets zichtbaar, werd geschrapt en herzien.

Herziening van ditzelfde grondplan. Men moet eigenlijk al goed zoeken om de verschillen te vinden.

Het enige verschil dat ik meteen heb kunnen terugvinden, is dat het sas 5 cm korter is in de herziening ten opzichte van het basisontwerp.

Ook leuk maar bij beiden aanwezig, is het granaatwerpgat dat bruikbaar is vanuit de commandokamer en niet vanuit de ene aanwezige mitrailleurkamer.

Doorsnede AB bij bovenstaand(e) grondplan(nen) had in feite ook gecorrigeerd moeten worden, wat niet is gebeurd.

De schets toont ons een doorsnede doorheen het sas met een plat dakje en kijkt voor de rest op de achterkant van de bunker.

Langsdoorsnede CD bij hetzelfde grondplan. Omdat het een dakje betrof in asbestgolfplaten, is dit zeer vlak uitgevoerd geweest.

Op de luchtfoto hiernaast werden de percelen zoals op de voorstudie terug te vinden, eens zoveel mogelijk overgezet. Het is niet altijd even gemakkelijk beiden te vergelijken doordat er vroeger natuurlijk totaal geen sprake was van de huidige vijver. De locatie van de verdwenen bunker moet praktisch juist zijn.
Zicht op de lokatie van de bunker, heden verdwenen in de vijver, vanaf de Versluisstraat.
c3
Lokatie waar de bunker zeer kort tegen in de vijver moet liggen.
c3
Naast de loopplank ziet men in de vijver vermoedelijk nog puin liggen van de verdwenen bunker.
c3
 
Vorige (C2)
Vorige (A12)
Volgende (C4)
Volgende (C4)